Μέσα σε κλίμα τρομοκρατίας και καταπιέσεων
-Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα για τα δικαιώματα της γυναίκας
Στην φωτογραφία: Στην πρώτη σειρά γυναίκες της Σαμψούντας (Αμισού) με ποντιακές ενδυμασίες
Πολλοί από τους Έλληνες της Αμισού καταγόταν από την Καππαδοκία και την Καισάρεια. Επρόκειτο κυρίως για εμπόρους οι οποίοι συνέρευσαν στην Αμισό μετά την εμπορική της άνθηση ως το σημαντικότερο λιμάνι του Ευξείνου Πόντου που επισκίασε ακόμη και το λιμάνι της Τραπεζούντας. Να σημειώσουμε πως στην πόλη υπήρχαν 50 Έλληνες έμποροι καπνού και μόνο ένας Τούρκος!
Η μετακίνηση αυτή των εμπόρων από την ενδοχώρα της Μικράς Ασίας προς την παραλιακή Αμισό είχε ξεκινήσει από τα μέσα του 18ου αιώνος και εντάθηκε με την συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή* το 1774.
Οι Τούρκοι της Αμισού, ζηλόφθονοι ως προς την οικονομική πρόοδο των Ελλήνων, κατάφεραν, τον Ιούνιο του 1914, να αποσπάσουν μία απόφαση από την Υψηλή Πύλη της Κωνσταντινούπολης σύμφωνα με την οποία όλοι οι εκ Καππαδοκίας Έλληνες της Αμισού έπρεπε να αποχωρήσουν από την πόλη και να επιστρέψουν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι Έλληνες αντέδρασαν σε αυτήν άδικη απόφαση.
Την υπόθεση της διαμαρτυρίας πήραν στα χέρια τους οι γυναίκες της Αμισού πραγματοποιώντας την πρώτη διαδήλωση γυναικών στον Εύξεινο Πόντο σε μια εποχή που οι συμπολίτισσες μουσουλμάνες φορούσαν τον φερετζέ και δεν τολμούσαν να βγουν από τα σπίτια τους.
Οι αμισινές, κρατώντας μαύρες σημαίες κατέβηκαν στο διοικητήριο της Σαμψούντας και παρέδωσαν στον διοικητή της πόλης μία έγγραφη αναφορά, γραμμένη στην τουρκική γλώσσα. Την αναφορά αυτή είχε συντάξει η σύζυγος του Έλληνα Ταμία του κράτους της Σαμψούντας Βασιλάκη – εφέντη. Ήταν τέτοιου χαμηλού επιπέδου το μορφωτικό επίπεδο των Τούρκων της Αμισού που δεν είχαν κάποιο Τούρκο για την θέση του ταμία του Κράτους και την είχα εμπιστευθεί αναγκαστικά σε Έλληνα!
Την ώρα που παρέδιδαν την έγγραφη διαμαρτυρία τους στον Γενικό Διοικητή Αμισού, οι γυναίκες, έστελναν τηλεγράφημα με έντονη διαμαρτυρία για το ζήτημα στον Σουλτάνο στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Γεν. Διοικητής (μουτεσαρίφης) παρέλαβε την αναφορά με την διαμαρτυρία αλλά συνέλαβε τις 5 εκπρόσωπους των γυναικών που του την παρέδωσαν.
Τις ανέκρινε για να μάθει ποιός ήταν ο συντάκτης της επιστολής και ποιοι ήταν οι υποκινητές της διαδήλωσης.
Πείστηκε τελικά ότι η διαδήλωση των ελληνίδων έγινε αυθόρμητα από την δίκαιη αγανάκτηση τους και πληροφορήθηκε ότι την επιστολή είχε συγγράψει η σύζυγος του ταμία του Κράτους.
Με αυτόν τον τρόπο ο Διοικητής δεν προέβη στην λήψη κάποιων μέτρων εναντίον των γυναικών και παρήλθε χωρίς συνέπειες η διαμαρτυρία τους.
Η επιτυχία όμως των γυναικών της Αμισού, όπως γνωρίζουμε από τα κατοπινά τραγικά γεγονότα της Σαμψούντας, ήταν προσωρινή…
Ωστόσο η αξία αυτής της διαμαρτυρίας είναι πολύ μεγάλη τόσο για την τολμηρότητα της, σε μια εξαιρετικά δύσκολη εποχή κάτω από τον ζυγό ενός στυγνού δυνάστη, όσο, γενικότερα για την ιστορία των αγώνων των γυναικών για το ύψιστο ανθρώπινο δικαίωμα τους να παραμένουν και να ζουν στον τόπο τους.
Πηγή: Βασίλειος Βεηλικτσίδης, Σαμψούντα 1885 –Σέρρες 1959, ο άγνωστος μουσουργός του Πόντου, απομνημονεύματα , έκδοση Λυκείου Ελληνίδων Σερρών
· Η συνθήκη του Κιουτσούκ Kαϊναρτζή πήρε το όνομά της από το ομώνυμο βουλγαρικό χωριό κοντά στην Σιλίστρα, στο οποίο υπογράφηκε το 1774, που ήταν το αποτέλεσμα του έκτου ρωσοτουρκικού πολέμου (1768-74), στον οποίο η Ρωσία κατέλαβε την Αζοφική, την Κριμαία και τη Βεσσαραβία. Με την συνθήκη αυτή η Ρωσία επέβαλε το ασαφές δικαίωμα προστασίας των ορθόδοξων χριστιανών υπηκόων της Πύλης από τον Τσάρο.
Επιμέλεια: Γιώργος Πεζιρκιανίδης